Ben bir anonim şirket mali müşaviri olarak, sermaye artırımı konusunun şirketler açısından ne kadar önemli olduğunu her fırsatta gözlemlerim. Sermaye artırımı, şirketin mevcut sermayesini çeşitli yöntemlerle artırması anlamına gelir. Bu işlem, gerek yeni yatırım fırsatlarını değerlendirirken gerekse kanunların belirlediği asgari sermaye şartını karşılamak adına kritik bir adımdır. Aşağıda, sermaye artırımıyla ilgili temel kavramları ve uygulama yöntemlerini özetlemeye çalıştım.
Sermaye Artırımı Nedir?
Şirketlerin kuruluşunda belirlenen esas sermayenin, genel kurul kararıyla artırılması ve bu artışa uygun şekilde yeni pay senetlerinin çıkarılması işlemine “sermaye artırımı” diyoruz. Eğer şirket halka açıksa ve hisse senetleri borsada işlem görüyorsa, bu süreç hisse fiyatları üzerinde doğrudan etkili olabilir. Sermaye artırımının yapılmasının altında:
- Yeni yatırım projelerine kaynak sağlama,
- Eriyen veya yetersiz kalan sermayeyi güncelleme,
- Yasal zorunluluklar (örneğin, Türk Ticaret Kanunu’nda öngörülen asgari sermaye sınırının altına düşülmesi),
- Şirketin büyüme stratejileri gibi pek çok neden yatabilir.
Sermaye Artırımı Neden Yapılır?
Şirketlerin sermaye artırımı yoluna gitmelerinin başlıca gerekçesi, artan fon ihtiyaçlarını karşılamak ve mali yapılarını güçlendirmektir. Özellikle yüksek enflasyon dönemlerinde sermayenin reel değerini korumak veya yeni yatırımlar için kaynak yaratmak amacıyla bu yola başvurulur.
- Bedelli Sermaye Artırımı: Şirkete yeni para girişi sağlanır. Pay sahipleri, rüçhan haklarını kullanarak yeni pay senetlerini satın alabilir ya da bu haklarını satabilirler.
- Bedelsiz Sermaye Artırımı: Herhangi bir nakit girişi olmadan, iç kaynakların (geçmiş yıllar kârları, yedek akçeler, yeniden değerleme fonları vb.) sermayeye eklenmesi şeklinde gerçekleşir.
Sermaye Artırımı Nasıl Yapılır?
Sermaye artırımı için öncelikle şirket genel kurulunun toplanması ve sermaye artırımının onaylanması gerekir. Türk Ticaret Kanunu’na göre (TTK m. 421), bu konuda karar alınabilmesi için genel kurulda belirli çoğunluk şartı aranır (genellikle 2/3). Şirketin önceki sermayesinin tamamen ödenmiş olması da zorunlu koşullardan biridir.
- Genel Kurul Kararı
- Sermayenin ne kadar artırılacağı,
- Artırımın hangi kaynaklardan karşılanacağı,
- Rüçhan hakkı kullanımının nasıl yapılacağı gibi konular görüşülür ve karara bağlanır.
- SPK İzni ve Kayıt İşlemleri (Halka Açık Şirketlerde)
- Borsada işlem gören şirketler için, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) onayı alınması gerekir.
- Onay sonrası çıkarılacak pay senetleri Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) ve Takasbank’a bildirilir.
- Yeni Payların Çıkarılması
- Bedelli Artırım: Yeni paylar belirli bir bedel karşılığında mevcut veya yeni yatırımcılara satılır; elde edilen fonlar şirketin kasasına girer.
- Bedelsiz Artırım: Şirketin iç kaynakları kullanılarak sermaye miktarı artırılır; pay sahipleri ilave bir bedel ödemez.
- Değer Tespiti (Bedelsiz Artırımda Varlık Aktarımı Söz Konusuysa)
- Gayrimenkul gibi değeri net olmayan varlıkların sermaye olarak konulacağı durumlarda, mahkemece atanan bilirkişiler tarafından değer tespiti yapılır.
Bedelli Sermaye Artırımı Nedir?
Şirketin, yeni paylar ihraç ederek bunları belli bir bedelle pay sahiplerine veya yeni yatırımcılara satmasıdır. Bu yöntemle şirkete ek kaynak girişi sağlanır.
- Rüçhan Hakkı: Mevcut pay sahipleri, yeni çıkarılacak paylardan, mevcut payları oranında öncelikli alım hakkına sahiptir. Ancak dileyen pay sahibi bu hakkı kullanmayabilir veya haklarını “Rüçhan hakkı kupon pazarı” üzerinden satarak sermaye artırımına katılmama yolunu tercih edebilir.
- Bedelli sermaye artırımından sonra hem şirketin sermayesi hem de piyasadaki pay sayısı artar. Bu nedenle hisse başına fiyat ve şirketin piyasa değeri değişkenlik gösterebilir.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir?
Şirketin iç kaynaklarındaki (örneğin yedek akçeler, geçmiş yıl kârları veya yeniden değerleme fonları) tutarları kullanarak sermayesini büyütmesidir. Burada kasaya ek nakit girişi olmaz; hissedarların elindeki pay adedi artsa da şirketin toplam piyasa değeri, genel olarak kısa vadede aynı kalabilir.
Sermaye Artırımının Şirkete Sağladığı Faydalar
- Finansal Güçlenme: Yüksek fon girişleriyle birlikte borçlanma ihtiyacı azalır ve kârlılık artabilir.
- Vergi Avantajı: 6637 sayılı Kanun’un 8. maddesi ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesi uyarınca, nakit sermaye artırımında belirli koşullar sağlandığında kurum kazancından indirim imkânı bulunmaktadır.
- Kredibilite Artışı: Sermaye artışı, şirketin finansal itibarını yükselterek kredi erişimini kolaylaştırabilir.
- Enflasyon Karşısında Koruma: Sermaye tutarı, ekonomik dalgalanmalara karşı güncellenmiş olur.
Sonuç
Sermaye artırımı, şirketin güncel ve gelecekteki finansal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla etkili bir araçtır. Ben de mesleğim gereği, şirketin sermaye yapısını güçlendiren ve kurumsal hedeflerini destekleyen bu sürecin yönetiminde titizlikle hareket edilmesini öneririm. Genel kurulda alınacak doğru kararlar, SPK izinleri (halka açık şirketlerde) ve kayıt işlemleri gibi kritik aşamalar dikkatle yerine getirildiğinde, sermaye artırımı hem mevcut pay sahiplerine hem de potansiyel yatırımcılara önemli fırsatlar sunar. Şirketin mali gücünü artırmak, yatırım planlarını hayata geçirmek veya yasal yükümlülükleri yerine getirmek için bu süreç en sağlıklı yöntemlerden biridir.
